In mijn "Banjo Project" wil ik je graag meenemen in mijn verhaal over de banjo. Mijn belangstelling voor de banjo dateert al van 1972 toen de film "Deliverance" uitkwam (met daarin een bewerking van het nummer "Dueling Banjo's").  Ik was gefascineerd door het geluid van de banjo. Daarin stond ik blijkbaar niet alleen: deze film zou rond die tijd talloze (jonge) mensen op het spoor zetten van het toen bijna vergeten instrument. Door het succes van de rock&roll in de jaren vijftig en zestig was er immers een waterscheiding ontstaan tussen de liefhebbers van country en die van rock&roll. Maar misschien bracht het bij mij ook de herinnering terug aan de tune van de televisieserie "The Beverley Hillbillies" (1962-1971), een van de eerste Amerikaanse televisieseries die hier in Nederland werden uitgezonden. In 1976 kocht ik mijn eerste banjo: een 5-snarig exemplaar, waarschijnlijk in China gemaakt, waarvan ik het merk al heel lang vergeten ben. Nu moest ik nog leren het ding te bespelen. Tot mijn verbazing was bij Bergmann: de muziekwinkel in Arnhem (zelfs een in het Nederlands vertaald) boek te koop, met een lesmethode van een zekere meneer Earl Scruggs. Een beroemde muzikant uit de Amerikaanse country wereld, die zijn eigen stijl had ontwikkeld die de meeste mensen nu kennen als "Bluegrass". Hij speelde lang in de band van Bill Monroe: "The Blue Grass Boys", die uiteindelijk de naam gaven aan dit genre. Earl Scruggs werd bekend om zijn heldere en virtuoze "3-finger pickin'" manier van spelen. Later zou hij de enige bekende bluegrass muzikant zijn die zich rond 1971 zou inzetten in de beweging die streed tegen de oorlog in Vietnam. Hij zou tijdens de protesten optreden met o.a. The Byrds en Bob Dylan. Hieronder een video met zijn levensverhaal.

Maar het werd me een paar jaar later duidelijk dat er nog meer bestond dan de bluegrass banjo stijl. Ik was in 1979 begonnen met een poppentheater en daarvoor maakte ik liedjes voor kinderen. Ik was zeer gecharmeerd van het werk van Jim Henson, de Muppets. "Earnie en Bert" nam ik als voorbeeld  voor mijn "Kees en Cor". Op de een of andere manier (waarschijnlijk op de radio zijn bekende toen populaire "This Land is Your Land" gehoord) raakte ik bekend met het werk van Pete Seeger. Op zoek naar zijn muziek trof ik bij een tweedehands platenwinkel een L.P. aan met Amerikaanse kinderliedjes die voor een groot deel waren verzameld door zijn stiefmoeder de musicologe Ruth Crawford Seeger, die behalve een bekende componiste, ook gespecialiseerd was in volksmuziek (folk). Zij en haar man Charles Seeger waren goed bevriend met de Lomax familie (waarover later meer). De hele Seeger familie maakte overigens muziek en de zussen Peggy, Fenny en Barbara en zijn (half)broer Michael namen in 1952 een plaat op met de titel: " American Folk Songs". Ik heb er in de loop van jaren voor verschillende voorstellingen een goed aantal van vertaald en gebruikt.

Pete Seeger was een geweldige banjo speler en bovendien een van de mensen die na WWII de banjo uit de vergeethoek heeft gehaald. Nog altijd staat zijn lesmethode uit 1948 "How To Play The 5 String Banjo" bekend als als een goed startpunt om banjo te leren spelen. In onderstaand filmpje vertelt hij over zijn lesmethode, zijn vriendschap met Woody Guthrie en de problemen die hij in Amerika kreeg door zijn "communistische" opvattingen, die door de McCarty commissie (1950-1954) werden veroordeeld en voor hem vrijwel een beroepsverbod betekende.

Had ik dat boekje indertijd maar gehad dat zou me een hoop frustratie gescheeld hebben. De methode van Earl Scruggs (Three finger style)  is een stuk ingewikkelder. Zag Pete Seeger zijn banjospel als een manier om zichzelf te begeleiden als hij zijn liedjes ten gehore bracht, en zichzelf zag als een vertolker van "folksongs" ingebed in de traditie van de Amerikaanse volksmuziek, was Earl Scruggs een virtuoos op de banjo en wordt beschouwd als de grondlegger van een totaal nieuw genre in de Amerikaanse country muziek:  "bluegrass": waarbij de banjo op de voorgrond staat met een uiterst gecompliceerde en razendsnelle manier van spelen. Zoals ik hierboven al opmerkte was hij begonnen als de vaste banjo speler in de vooroorlogse band van Bill Monroe. Maar pas later toen hij in 1948 zijn eigen band had gevormd (The Foggy Mountain Boys) met zanger, gitaar en mandolinespeler Lester Flatt zou deze stijl tot volle wasdom komen. In 1962 schreven Flatt en Scrugs "The Ballad of Jed Clampett", de titelmuziek voor de televisieserie The Beverly Hillbillies, waarin ze zelf ook enkele malen optraden.

Mijn banjo zou in de loop van de jaren niet vaak meer te voorschijn komen, ik kreeg de Scruggs manier van spelen niet onder de knie. Maar ook het bluegrass genre ging me meer en meer tegenstaan. Ik bezocht zo nu en dan wel eens een concert waar Amerikaanse bluegrass bands in Nederland optraden (Groningen: Joe Vall en in Culemborg....openluchttheater Dwingeloo...) maar van zelf banjo spelen kwam jarenlang vrijwel niets meer.

Pas een paar jaar geleden toen ik inmiddels de pensioengerechtigde leeftijd had bereikt (2012) en gebruik kon maken van de geweldige informatie ingang en videotheek van internet ging ik opnieuw op zoek naar hoe en waarom van mijn fascinatie voor het specifieke geluid van de banjo. En al gauw kwam ik opnieuw uit bij Pete Seeger en Woody Guthrie. Kijk naar de documentaire "The Power of Song" waarin beroemde muzikanten als Bob Dylan en Bruce Springsteen de invloed van Seeger en Guthrie op hun werk beschrijven. 

https://www.folkstreams.net/films/uncle-dave-macon

De banjo is misschien wel het "front porch" instrument van Amerika. Door tot slaaf gemaakte Afrikanen naar de Nieuwe Wereld gebracht. Het is een zwart instrument geweest, een wit instrument, het tijdverdrijf van een arbeider en een afleiding voor een socialite, een rage van een jongere en een vriend van een oldtimer. Het is het product van drie eeuwen culturele uitwisselingen, leningen en face-to-face interacties, van de marge naar de mainstream en weer terug. Verhalen over de banjo - wie het instrument bespeelde en wie ernaar luisterde, hoe het werd bespeeld en in welke contexten - overschrijden en verwarren onvermijdelijk de grenzen van ras, cultuur, klasse, regio en geslacht.

The Banjo Project 

Het bovenstaande filmpje is slechts een opwarmertje: de inleiding voor het immense "The Banjo Project" van Marc Fields. Klik hierboven op de link om er te komen: je verlaat daarmee wel mijn website. Maar laat dat je niet weerhouden. "The Banjo Project" is de weerslag van een jarenlange studie naar de geschiedenis van de banjo. Als je al iets meer te weten wilt komen over dit onderwerp dan beveel ik je dit geweldige project van harte aan! Mijn eigen bescheiden ervaringen met het bespelen en bouwen van banjo's zal ik de komende tijd in subpagina's op deze site uitwerken. Dus hier wordt gewerkt: binnenkort meer!